नई दिल्ली/पटना/रांची/ दक्षिण-पश्चिम मानसून सामान्य तिथिसँ छह दिन पहिने पूरा देशमे पसरि गेल अछि। भारतीय मौसम विज्ञान विभाग मंगलदिन ई जानकारी देलक। आईएमडी एकटा वक्तव्यमे कहलक, दक्षिण-पश्चिम मानसून आइ राजस्थान, हरियाणा आ पंजाबक शेष भागमे आगू बढ़ि गेल अछि। एहि तरहेँ ई २ जुलाई, २०२४ धरि पूरा देशकेँ समेटि लेलक, जखन कि ई सामान्यतः ८ जुलाई धरि पूरा देशकेँ समेटि लैत अछि। झारखण्डक किछु भागमे काल्हिसँ बरखा भऽ रहल अछि। राजधानी रांची आ लगपासक क्षेत्रमे आइ भारी पानि पड़ि रहल अछि।
जूनमे कम बरखाक बाद आब जुलाईमे नीक बरखा होयबाक सम्भावना व्यक्त कैल जा रहल अछि। सोमदिन मौसम विभाग जुलाईमे देशक अधिकांश भागमे सामान्यसँ बेसी बरखा होयबाक भविष्यवाणी कयलक छल। ओ देखि रहल छी। दिल्लीमे जूनक अन्तिम दिन नीक बरखाक बाद आब गतिपर ब्रेक लागल अछि।
उत्तर प्रदेशमे सेहो बरखा अछि, मुदा आर्द्र गर्मी लोककेँ परेशान करय लागल अछि। अमहर, पहाड़ी राज्यमे नीक बरखा भऽ रहल अछि। अगिला २ घंटामे दिल्ली आ लगपासक किछु क्षेत्रमे हल्लुकसँ मध्यम बरखा आ २०-४० किलोमीटर प्रतिघण्टाक गतिसँ बसात चलि सकैत अछि।
दिल्लीक नरेला, बवाना, अलीपुर, बुराड़ी, कंझावाला, मॉडल टाउन, करावल नगर, दिलशाद गार्डन, सीमापुरी, शाहदरा, विवेक विहार, जाफरपुर, आयानगर, दिल्लीक डेरा मंडी। एनसीआरक लोनी देहात, हिंडन एएफ स्टेशन, बहादुरगढ़, गाजियाबाद, इन्दिरापुरम, छपरौला, नोएडा, दादरी, ग्रेटर नोएडा, गुरुग्राम, फरीदाबाद, मानेसर, बल्लभगढ़।
हरियाणामे सोनीपत, खरखोड़ा, झज्जर, फरुखनगर, सोहना, पलवल। उत्तर प्रदेशमे बागपत, खेकरा, मोदीनगर, पिलखुआ, हापुड़, गुलौती, सियाना, सिकंदराबाद, बुलंदशहर, जहांगीराबाद, अनूपशहरमे मौसम बदलय जा रहल अछि।
२८ जूनकेँ मानसून राजधानीमे प्रवेश कयलक। २९ जूनकेँ राजधानीमे लगभग ८ मिमी बरखा भेल छल। तहियासँ भारी बरखाक पूर्वानुमानक विपरीत मौसम शुष्क बनल अछि। बादल छइ। कखनो काल घना बादल सेहो बरखाक आशा जगा दैत अछि, मुदा बरखा नहि भेल।
दिल्लीमे लगातार बरखा नहि होयबाक कारणेँ लोक एहि समय आर्द्रतासँ बुरी तरहेँ परेशान छथि। मौसम विभागक पूर्वानुमानक अनुसार २ आ ३ जुलाईक लेल ऑरेंज अलर्ट अछि। दुनू दिन मध्यमसँ भारी बरखा होयबाक सम्भावना अछि। एहि श्रेणीमे १५.६ मिमीसँ ११५.५ मिमी धरि बरखा होयबाक सम्भावना अछि।
दुनू दिन अधिकतम तापमान ३३ डिग्री आ न्यूनतम तापमान २६ सँ २७ डिग्री धरि खसि सकैत अछि। एकर बाद ४ सँ ७ जुलाई धरि मध्यम बरखाक लेल पीत चेतावनी देल जाइत अछि। एहि श्रेणीमे १५.५ मिमीसँ ६४.४ मिमी धरि बरखा होयबाक सम्भावना अछि। एहि अवधिमे अधिकतम तापमान ३० सँ ३२ डिग्री आ न्यूनतम तापमान २५ सँ २६ डिग्री भऽ सकैत अछि।
मानसून सामान्य सँ दू सँ छह दिन पहिने ३० मईकेँ केरल आ पूर्वाेत्तर क्षेत्र पहुँचल। ई सामान्य रूपसँ महाराष्ट्रमे बढ़ल मुदा धीमा भऽ गेल, जाहिसँ पश्चिम बंगाल, ओडिशा, झारखंड, बिहार, छत्तीसगढ़, मध्य प्रदेश आ उत्तर प्रदेशमे बरखाक प्रतीक्षा बढ़ि गेल आ उत्तर-पश्चिम भारतमे भीषण लूक प्रभाव आओर तेज भऽ गेल।
देशमे ११ जूनसँ २७ जून धरि १६ दिन कम बरखा दर्ज कयल गेल, जाहिसँ समग्र रूपसँ जूनमे सामान्यसँ कम बरखा भेल। एहि मासमे सामान्य १६५.३ मिमीक तुलनामे १४७.२ मिमी वर्षा भेल, जे २००१क बाद सातम सबसँ कम अछि।
देशमे चारि मासक मानसूनक मौसममे कुल वर्षाक १५ प्रतिशत (८७ सेमी) जूनमे होइत अछि। एहि बेर ई नहि भेल, मुदा मौसम विभागक अनुमान अछि जे मानसून जुलाईमे अपन कोटा पूरा कऽ लेत।
भारतीय मौसम विज्ञान विभाग (आईएमडी) सोमदिन कहलक जे जुलाईमे भारतमे सामान्यसँ बेसी बरखा होयबाक सम्भावना अछि आ भारी बरखाक कारण पश्चिमी हिमालय क्षेत्र आ देशक मध्य भागमे नदी बेसिनमे बाढ़ि आबि सकैत अछि।
एतय झारखण्डक कतेको क्षेत्रमे बरखा भै रहल अछि। जँ तापमानक बात करब तखन राजधानी राँचीमे आइ दिनक तापमान २४ सँ २८ डिग्री सेल्सियस अछि। बीच मे रहल। आर्द्रता ९० प्रतिशत रहबाक अनुमान छल। हवाक गति १७ सँ २२ किलोमीटर छल। भोरमे हवाक गति बेसी छल मुदा जेना-जेना दिन बढ़ैत गेल, हवाक गति घटैत गेल। साँझ मे कने आर्द्र सेहो छल। वैसे, राँचीक मौसम बड्ड सुखद भऽ गेल अछि।
रांची के मौसम विभाग द्वारा जारी जानकारीक अनुसार राज्यमे १० मिमी बरखा भेल अछि। मौसम विभाग चेतावनी देलक अछि जे अगिला तीन घंटामे धनबाद आ जामताड़ामे मध्यमसँ बेसी बरखा होयत। मौसम विभाग द्वारा ई चेतावनी ३.५५ बजे जारी कयल गेल छल। विभाग द्वारा इहो कहल गेल अछि जे मौसमकेँ देखैत लोक मात्र विशेष परिस्थितिमे अपन घरसँ बाहर निकलल। किसानकेँ खेतमे जयबासँ बचबाक चाही, जँ बरखामे खसि पड़ैत अछि तँ गाछक नीचा नहि जाउ आ अपन दुनू कान खुजल मे दबा कऽ पैरक अंगुरी पर बैसि जाउ। इ बिजली सं बचए मे मदद करत।
उत्तर बिहारक कतेको जिलामे सोमदिनसँ लगातार बरखा भऽ रहल अछि। सब जगह पानि छल। सड़कपर पानि जमा भऽ गेल अछि, तेँ शहरक स्थिति बिगड़ि गेल अछि। शहरक गली-गली मे कीचड़ देखल जा रहल अछि। किछु गलीमे लोकसभकेँ आवागमन मे सेहो परेशानी होबय लागल अछि। दोसर दिस, बरखा लोकसभकेँ आर्द्र गरमीसँ राहत देलक अछि आ किसानसभमे सबसँ बेसी प्रसन्न अछि।
मौसम विभाग नालंदा, नवादा आ लखीसराय जिलाक एक-दू क्षेत्रमे भारी बरखाक लेल ऑरेंज अलर्ट जारी कयलक अछि। एहि अवधिमे गरज-चमकक संग बरखा होयबाक सम्भावना सेहो अछि। एकर अतिरिक्त पूर्वी चम्पारण, पश्चिम चम्पारण, गोपालगंज, सीवान, अररिया आ किशनगंज जिलाक लेल येलो अलर्ट जारी कयल गेल अछि।
दरअसल, सबके आंखि बरखाक प्रतीक्षा मे पथरीला छल। लोक आर्द्र गरमीसँ ऊब गेल छल। बिजलीक पंखाक बसात सेहो गर्मीसँ राहत नहि दऽ रहल छल। मुदा, बरखाक कारण फिलहाल सभ समस्या दूर भऽ गेल अछि।
खेत मे बाढ़ि आबि गेल अछि। एहिसँ विशेष रूपसँ धान रोपयवला किसानसभकेँ लाभ होयत। मुदा, एखन धरि धानक कटाई लेल पूर्ण रूपसँ तैयार नहि होयबाक कारणेँ मात्र दू-चारि प्रतिशत किसान एकर बुआई कऽ रहल छथि। किसान बरखा सं खुश अछि। आब हुनका किछु दिन धरि बरखाक प्रतीक्षा नहि करय पड़त।
भारतीय मौसम विज्ञान विभागक बरखाक पूर्वानुमानसँ लोक खुश आ राहत पाबि रहल छथि। हम बरखा के गर्मीसँ राहत भेटबाक प्रतीक्षा कए रहल छलहुं। संगहि किसान धान रोपय लेल बेचौन छलाह। बरखाक कारण जिलाक विभिन्न नदीमे जलस्तर बढ़य लागल अछि। कतेको गामक खेतमे पानि देखल जाइत अछि।
जल संसाधन विभागसँ प्राप्त जानकारीक अनुसार राज्यक प्रमुख नदीसभक जलस्तर बढ़ि रहल अछि। कतेको नदी खतराक निशान पार कए चुकल अछि। विभागक अनुसार कोसी आ गंडकमे जलस्तर बढ़बाक आशंका अछि। सोमदिन भोर १० बजे वीरपुर बैराजमे कोसी नदीक पानिक निकासी १,५१,१९० क्यूसेक छल।
ओतहि दुपहरिया २ बजे १,५५,०२० क्यूसेक दर्ज कयल गेल। तहिना गंडक नदीक वाल्मीकि नगर बैराज पर भोर १० बजे गंडकक जल निकासी ४२,८०० क्यूसेक छल। दुपहरिया २ बजे ई बढ़ि कऽ ४७,००० क्यूसेक भऽ गेल। कमला बालन नदी जयनगर आ झंझारपुर रेल पुलक लग खतराक निशानसँ ऊपर बहैत अछि। सीतामढ़ीक ढेंग आ सोनखानमे बागमती खतराक निशानसँ ऊपर अछि। एकर अतिरिक्त, महानन्दा ढेंगरा घाटक समीप लाल निशान पार कऽ चुकल छथि।
मौसम विभाग सोन आ पुनपुन नदीक क्षेत्रमे मध्यमसँ मध्यम वर्षा आ कोसी, महानंदा, गंडक, कोयल, कन्हार आ ऊपरी सोन नदीक क्षेत्रमे हल्लुकसँ मध्यम वर्षाक भविष्यवाणी कयलक अछि जखन कि बागमती, अधवारा नदीक जलग्रहण क्षेत्रमे अगिला २४ घंटामे हल्लुकसँ हल्लुक बरखा होयबाक भविष्यवाणी कयल गेल अछि।
